Regio – De vraag is dus niet of je naar burgers moet luisteren, uiteraard moet je dat, maar welke plicht je hebt om uit te leggen waarom er soms een groter belang is en waarom veel van de angsten overdreven of onterecht zijn. In het geval van het huidige asiel opvangschandaal betekent dit dat je om te beginnen moet uitleggen dat we gebonden zijn aan een internationaal verdrag dat ons verplicht aanvragen van asielzoekers serieus te beoordelen en deze mensen fatsoenlijk te behandelen. En dat kan alleen als gemeenten solidariteit betonen.
Bovendien is er een tamelijk constante democratische meerderheid vóór de opvang van vluchtelingen en kan die alleen goed worden geregeld als alle gemeenten meewerken. Dan wordt het vanzelf kleinschaliger, hoeven mensen niet voortdurend van de ene naar de andere plek versleept te worden en kan de integratie van de ongeveer 75 procent die een status krijgt worden gestroomlijnd.
Ook is het goed om daarbij te vermelden dat het aantal asielzoekers uit zogenaamde ‘veilige landen’, die nauwelijks kans hebben op een status, en waarvan een deel zich schuldig maakt aan criminaliteit, hooguit 5 procent van het totaal bedraagt. En het bij criminaliteit naast diefstallen ook om vechtpartijen gaat in opvanglocaties als gevolg van over bewoning en een gebrek aan privacy.
De overgrote meerderheid, afkomstig uit erkende oorlogsgebieden en uitermate repressieve landen, zoals Syrië, Afghanistan en meer recent Turkije, maken zich hier nauwelijks schuldig aan. Dat de angst van omwonenden voor overlast in de meeste gevallen onterecht is, blijkt bovendien uit de verandering in opstelling als een centrum er eenmaal is. Zoals bijvoorbeeld in Beverwaard waar in 2015 aangemoedigd door Leefbaar Rotterdam de gemoederen hoog opliepen, maar al snel bleek dat de bewoners nauwelijks overlast gaven.
Redelijk beheersbaar
Wat inwoners vaak ook niet weten, is dat de aantallen asielzoekers in de laatste dertig jaar redelijk beheersbaar zijn en geen structureel opwaartse trend kennen. Verreweg de meesten kwamen er in de jaren negentig (gemiddeld zo’n 35 duizend per jaar), waarna het in het eerste decennium van deze eeuw sterk terugliep naar 15 duizend per jaar, om in de jaren tien, met 2015 als uitschieter, terug te veren naar 25 duizend. Het idee dat het ons over de schoenen loopt en het om een aanzwellende en oncontroleerbare ‘stroom’ gaat, klopt dus eenvoudigweg niet. Bovendien lag het aantal asielzoekers in Nederland per 100 duizend inwoners in de periode 2011-2020 onder het Europees gemiddelde.
Een deel van het protest komt voort uit een algemeen gevoel niet te worden gehoord door de politiek, waarbij reële problemen, zoals de woningnood. Dat wakkert het gevoel dat zij ‘onze huizen inpikken’ alleen maar aan. Daarom is het goed duidelijk te maken dat slechts 10 procent van alle vrijkomende sociale huurwoningen naar vluchtelingen gaat.
Tot slot
Tot slot moet duidelijk worden gemaakt dat hoe beter en efficiënter we de opvang regelen, des te sneller de integratie verloopt. En dat dit in het welbegrepen eigenbelang is van iedereen, ook van degenen die niets met vluchtelingen op hebben. Kortom, wat we nodig hebben zijn verantwoordelijke politici en bestuurders met visie en lef die naar inwoners luisteren, maar vervolgens de bredere context schetsen, angsten ontzenuwen en ook de hand in eigen boezem durven te steken.