Regio – De Nederlandse Kankeratlas laat zien hoe vaak bepaalde kankersoorten voorkomen in verschillende gebieden. Deze informatie kun je als beleidsmaker gebruiken voor het opstellen van lokale preventieplannen. KWF Kankerbestrijding stelt 6 miljoen euro beschikbaar voor nieuwe GGD-plannen om met gemeenten aan kankerpreventie te werken.
Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) ontwikkelde samen met de GGD de Nederlandse Kankeratlas. Hierin is de impact te zien van de ziekte per regio. De kaart toont patronen van hoe vaak bepaalde kankersoorten voorkomen, gebaseerd op waar mensen woonden toen ze de diagnose kregen. Dit is gedaan voor de 24 meest voorkomende kankers in Nederland en voor al deze soorten samen.
Meer inzicht in verschillen
‘Er is nog een lange weg te gaan om de redenen van alle geografische verschillen te begrijpen,’ aldus Prof. dr. Valery Lemmens, onderzoeker, epidemioloog en bestuurder van IKNL. De atlas geeft overheden en beleidsmakers volgens hem beter inzicht in geografische verschillen in aantallen van kankerdiagnoses en in mogelijke oorzaken. Hiermee kunnen lokale en regionale preventiebeleidsmaatregelen worden genomen om de verschillen te verkleinen en de kans op de ziekte te reduceren.
Variatie per regio
Bij longkanker is regionaal veel variatie in het aantal diagnoses zien. En in vrijwel alle grootstedelijke gebieden zijn verschillen te zien per wijk. Dit komt waarschijnlijk voornamelijk door hoeveel mensen in het verleden hebben gerookt, volgens de onderzoekers. Zo’n 80 procent van de longkankerdiagnoses is veroorzaakt door roken.
In veel gebieden langs de kust komt meer huidkanker voor dan gemiddeld. In Noord-Holland komt melanoom vaker voor, een agressieve vorm van kanker. Het kan zijn dat inwoners van deze gebieden vaker bloot worden gesteld door de zon. Er is een sterkere zonkracht langs de kust, maar het kan ook te maken hebben met de meest voorkomende huidtype in die regio, aldus Lemmens.
In het oosten van het land komt baarmoederhalskanker bijvoorbeeld minder voor dan het gemiddelde. Een van de verklaringen zou kunnen zijn dat vrouwen hier meer meedoen aan het bevolkingsonderzoek. Hiermee kan de ziekte eerder opgespoord en behandeld worden.
Extra data
Volgens GGD GHOR Nederland biedt de atlas GGD’en en gemeenten extra data bij het maken van regionaal preventiebeleid. ‘Om zo de ongelijke kans op het krijgen van kanker in heel Nederland terug te brengen,’ aldus GGD GHOR. ‘Bij huidkanker kan langdurige blootstelling aan de zon zonder bescherming de kans op het krijgen van kanker vergroten. Wanneer in een bepaalde regio deze vorm van kanker veel voorkomt, kan een GGD de gemeente adviseren om bijvoorbeeld bomen te planten bij speeltuinen of om te investeren in de aanwezigheid van zonnebrand-tappunten.’
Opstellen lokale en regionale preventieplannen
KWF Kankerbestrijding stelt naar aanleiding van de Kankeratlas zes miljoen euro beschikbaar voor nieuwe GGD-plannen. Om daarmee met gemeenten gericht aan kankerpreventie te werken in de gebieden waar een bepaalde vorm van kanker meer voorkomt dan verwacht.
Bij de drie hierboven beschreven kankersoorten kan een lokale aanpak volgens KWF Kankerbestrijding heel succesvol zijn. Een zonbeschermingsplan kan bijvoorbeeld van nut zijn bij preventie van huidkanker. Longkanker komt vaker voor in gebieden met een achterblijvende sociaaleconomische status. En ook is het aantal tabaksverkooppunten in armere wijken hoger dan in omliggende gebieden. In de preventie van baarmoederhalskanker speelt het bevorderen van lokale deelname aan het bevolkingsonderzoek een rol.
GGD’en kunnen vanaf februari lokale en regionale preventieplannen indienen.