Regio – In alle gemeenten moet een fysieke, openbare bibliotheek komen. Gemeenten krijgen hiervoor 58,7 miljoen euro vanaf 2025. Net als een zorgplicht trouwens, zodat de toekomstige toegang tot dit openbare centrum is gewaarborgd.
Dit schrijft staatssecretaris Uslu (Cultuur en Media) in een kamerbrief, als onderdeel van de uitgangspunten van het cultuurbeleid voor de jaren 2023 – 2025.
Van talencursus tot voorleesmiddag en van het lezen van de krant tot het maken van huiswerk: de bibliotheek neemt een belangrijke plek in in het maatschappelijke en culturele veld. Volgens de staassecretaris speelt de openbare bibliotheek ook een belangrijke rol in in het vergroten van kansengelijkheid en behoort tot de meest bezochte sociaal-culturele voorzieningen van Nederland. ‘Bibliotheken zijn bij uitstek locaties waar mensen cultureel en maatschappelijk ontwaken en volwassen kunnen worden.’ Ongeveer 3,4 miljoen mensen zijn lid, waarvan 2,2 miljoen jongeren.
Niet dekkend
Toch is het landelijke bibliotheeknetwerk nu niet dekkend. Zo kennen 16 gemeenten bijvoorbeeld geen bibliotheekvoorziening. Ook zijn er verschillende gemeenten waar wel een bibliotheek is, maar deze onvoldoende toegerust is om de maatschappelijke functies goed te vervullen. Bijvoorbeeld op het gebied van openingstijden of activiteiten.
‘Gaten dichten’
Het uitgangspunt van de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob) is dat alle inwoners binnen een redelijke afstand toegang hebben tot een volwaardige openbare bibliotheek. ‘Dit wordt niet overal waargemaakt, maar blijft van belang om na te streven.’ De maatregelen van de staatssecretaris zijn er daarom op gericht ‘om die gaten te dichten,’ vooral in gemeenten zonder fysieke bibliotheek, maar ook als de afstand naar de voorziening te groot is.
Op andere plekken kan het nodig zijn om bibliotheken toe te voegen in wijken met meervoudige problematiek, zoals werkloosheid, armoede en onderwijsachterstanden. In kleinere gemeenten kunnen buurgemeenten samen een volwaardige bibliotheekvoorziening realiseren, in plaats van ieder afzonderlijk een beperkte eigen fysieke locatie.
Extra geld
Voor de aanwezigheid van en toegang tot de bibliotheek wordt geld beschikbaar gesteld. Komend jaar is er 29,7 miljoen euro. Dit loopt op tot een structureel bedrag van 58,7 miljoen euro vanaf 2025. Vanaf dan krijgen gemeenten te maken met een wettelijke zorgplicht. Hiervoor komt een wijziging van de Bibliotheekwet die de rollen en verantwoordelijkheden voor overheden en bibliotheken beschrijft.
In 2023 en 2024 worden de totstandkoming en verbetering van vestigingen gericht gestimuleerd via een specifieke uitkering (Spuk). Dit is bedoeld om voorbereidingen te treffen op de invoering van de wettelijke zorgplicht. Van gemeenten wordt een cofinanciering van ongeveer twintig procent verwacht.
Online
Tijdens de coronaperiode heeft de online functie van de bibliotheek al een vlucht genomen, maar ook hier is werk aan de winkel. Daarvoor is volgens Uslu ‘een innovatieve, landelijke infrastructuur nodig’. De staatssecretaris gaat hier samen met de Koninklijke Bibliotheek en andere partners aan werken. Hier is jaarlijks 5 miljoen euro voor beschikbaar, en in 2023 en 2024 nog een extra bedrag van 8 miljoen euro.