Regio – Een op de 6 volwassenen in Nederland heeft te maken met een stapeling van problemen. En een op de 10 bevindt zich in een kwetsbare situatie. Dat blijkt uit een nieuw rapport. Er ligt er een belangrijke taak bij gemeenten om deze inwoners te ondersteunen en hulp toegankelijker te maken. Daarbij moeten ze volgens de onderzoekers niet alleen kijken naar de problemen, maar ook naar een gebrek aan hulpbronnen van inwoners.
Uit het onderzoek Zicht op zorgen van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat deze kwetsbare inwoners meestal geen sociaal netwerk hebben om problemen het hoofd te bieden. Het deelrapport Meer zicht op ouders gaat dieper in op stapeling van problemen bij ouders met minderjarige kinderen.
Eerder riep het SCP gemeentebesturen op om meer aandacht te hebben voor de ondersteuning van mensen met complexe problemen. Het nieuwe onderzoek schets een beeld van mensen die niet alleen daarmee te maken hebben, maar ook met een gebrek aan hulpbronnen.
Vangnet
Inwoners met een stapeling van problemen, zoals met het doen van het huishouden, schulden en/of sociaal, hebben relatief weinig hulpbronnen zoals geld, opleiding, gezondheid, veerkracht en eigen regie. Het SCP beschouwt dit als een kwetsbare situatie. Het gaat om circa een op de tien volwassenen in Nederland. Niet iedereen in een kwetsbare situatie heeft volgens het SCP (formele) ondersteuning nodig, maar mensen moeten terug kunnen vallen op het vangnet van het sociaal domein.
‘Gemeenten moeten alert zijn op zowel een stapeling van problemen als op de aan- of afwezigheid van hulpbronnen. Dit vraagt om levensbreed kijken en zo nodig domeinoverstijgende ondersteuning en maatwerk bieden. Daarbij dient ook nadrukkelijk aandacht te zijn voor het versterken van de eigen regie en veerkracht van mensen.’
Domeinoverstijgend
Domeinoverstijgend werken in het brede sociaal domein, met verbindingen naar bijvoorbeeld schuldhulpverlening, passend onderwijs en (thuis)zorg blijft voor veel gemeenten een uitdaging. Dit komt volgens het onderzoek onder meer door organisatorische en financiële knelpunten en verkokerde regelgeving. Integraal werken vraagt niet alleen inzet van gemeenten, maar ook van het Rijk en samenwerking van uitvoerenden. Onder meer het voorstel voor de Wet aanpak meervoudige problematiek in het sociaal domein (Wams) moet daarbij gaan helpen.
Toegang verbeteren
Verder is het belangrijk dat mensen beter toegang tot ondersteuning hebben en dat de drempels worden weggenomen. Zo weet niet iedereen die hulp nodig heeft deze te vinden doordat informatie vooral digitaal beschikbaar is, aanvraagformulieren ingewikkeld zijn en het stelsel lastig te doorgronden is. ‘Gemeenten lijken uit te gaan van een zelfredzame, (digitaal)vaardige burger.’ De toegang kan volgens de onderzoekers beter door informatie eenvoudig, op verschillende manieren en op verschillende plekken onder de aandacht te brengen.
Langetermijvisie
Kwetsbare inwoners worden extra hard geraakt door de nasleep van de coronacrisis, de energiecrisis en de inflatie. En door deze ontwikkelingen kunnen meer mensen in een kwetsbare situatie komen. Het beroep op ondersteuning zal naar verwachting dan ook toenemen. Dit wordt nog versterkt door demografische ontwikkelingen als vergrijzing en immigratie. Dit alles vraagt volgens het SCP om een langetermijnvisie en om creatieve oplossingen van het Rijk, gemeenten, werkgevers, professionals, informele hulpverleners en burgers zelf.