Regio – Inmiddels is duidelijk dat een deel energietoeslag van 2023 pas na de wijziging van de Participatiewet mag worden uitgekeerd. De verdeelsleutel onder gemeenten van het geld voor 2023 is samen met onder meer de VNG en Divosa aangepast. De veelgestelde vraag is of gemeenten genoeg geld krijgen. Door de toegezegde 100 miljoen euro voor uitvoeringskosten moet dit volgens minister Schouten gedekt zijn.
Gemeenten zijn ook in 2023 weer verantwoordelijk voor het uitkeren van een energietoeslag van 1300 euro aan inwoners. Daarvan mag 500 euro alvast worden uitgekeerd, de resterende 800 pas na de zomer.
Budget
Uit een peiling van Divosa kwam naar voren dat voor bijna de helft van de gemeenten die gereageerd hebben (48 procent) het budget in 2022 niet toereikend was: de kosten van de toeslag zelf en de uitvoering vallen hoger uit. Een kwart van de gemeenten komt ongeveer uit met het budget. Een vijfde houdt juist geld over.
Het ministerie van Sociale Zaken licht desgevraagd toe: ‘We hebben de signalen ontvangen dat door de verdeling van vorig jaar met name kleine gemeenten tekorten hebben, maar de beschikbare informatie geeft nog geen volledig beeld. De minister zit heeft doorlopend overleg met de betrokken partijen over de uitvoering van de energietoeslag, ook hierover. Het bereik van de regeling is met 90 procent erg hoog. Bij het bedrag dat voor de energietoeslag 2022 door het Rijk is vrijgemaakt, is uitgegaan van een bereik van 100 procent. Overall zou het dus dekkend moeten zijn.’
Hoog ingeschat
Volgens het advies van de Raad van State maakt de toelichting bij het wetsvoorstel niet duidelijk hoe het gemeentefonds adequaat verdeeld wordt over gemeenten. En daarmee ook geen zekerheid. Opvallend is dat de RvS de geraamde uitvoeringslasten hoog vindt ingeschat.
‘Uit de toelichting blijkt dat 900 miljoen euro beschikbaar wordt gesteld voor de continuering van de energiecompensatie, waarvan 100 miljoen voor de uitvoeringskosten. Verwacht mag worden dat de uitvoering van de regeling voor 2023 eenvoudiger is dan in 2022, omdat gemeenten nu kunnen beschikken over een redelijk betrouwbaar bestand van de gebruikers. Het is niet duidelijk waarop de geraamde hoge uitvoeringslasten zijn gebaseerd,’ schrijft de RvS en adviseert daarom de toelichting op dit punt aan te vullen.
Paar tekorten
In het commissiedebat Armoede- en Schuldenbeleid antwoordt de minister op vragen over de verdeling van het geld en of het genoeg is. ‘We hadden in 2022 een verdeelsleutel, maar die hebben we samen met VNG en Divosa aangepast voor dit jaar,’ zegt Schouten. ‘Want we hebben nu meer inzichten in de doelgroepen die in aanmerking komen voor de energietoeslag en in hoe die over de verschillende gemeenten verspreid zijn. Daar kunnen we de verdeelsleutel beter mee finetunen.’
Uitvoeringskosten
Op de vraag of er in 2023 wél genoeg geld beschikbaar is zegt de minister: ‘We zien grosso modo dat er gemeenten zijn die over hebben en dat er gemeenten zijn die wat tekortkomen.’ Er klonk dan ook een roep om compensatie, maar Schouten vindt dat niet nodig omdat in het geld voor 2023 ook een deel uitvoeringskosten zit. ‘Die zijn even hoog als vorig jaar. Gemeenten weten veel meer wie ze moeten bedienen dus ze zullen lager zijn dan in 2022, maar dat heb ik toch beschikbaar gesteld. Gemeenten kunnen dat inzetten als ze op onderdelen nog een tekort hebben.’
Dit lijkt meteen de hoogte van de ‘uitvoeringslasten’ in het wetsvoorstel op te helderen.