Regio – De sterk stijgende kosten voor levensonderhoud brengen een toenemend aantal gezinnen in grote problemen. Ook de armoede onder kinderen neemt hierdoor toe. Afgelopen week informeerde minister Schouten de Kamer over het meest recente pakket maatregelen om armoede tegen te gaan. Het gratis schoolontbijt voor 500 scholen is al toegezegd.
Witte smoeltjes, lusteloos en niet bij de les. Kinderen die de schooldag beginnen met een rammelende maag staan meteen al op achterstand. Concentratie op de lesstof is moeilijk als je honger hebt. Reden voor de ministers Schouten (armoede, pensioenen, participatie) en Wiersma (onderwijs) om alvast 500 scholen een gratis ontbijt voor de kinderen aan te bieden voor de komende vier maanden. Dat doen ze vooruitlopend op een breder pakket aan maatregelen om armoede tegen te gaan, dat op 1 januari van kracht wordt. Zo gaan dan het minimumloon, de huur- en zorgtoeslag en het kindgebonden budget omhoog.
Uitzonderlijk groot pakket
In een Kamerbrief van 4 oktober informeert minister Schouten de Kamer over de meest recente stappen die het kabinet zet om mensen te helpen die met geldzorgen, problematische schulden of armoede kampen. Schouten in de Brief: ‘In het hele land zien we dat steeds meer mensen klem komen te zitten, hun rekeningen niet kunnen betalen en financiële stress kennen.’ De schrijnende verhalen over kinderen die zonder eten naar school moeten gaan of mensen die afgesloten worden door hun energiemaatschappij zijn helaas bekend.
Het kabinet heeft er volgens haar daarom voor gekozen ‘een uitzonderlijk groot pakket aan koopkrachtmaatregelen te treffen, dat vooral gericht is op het versterken van de inkomenspositie van mensen om de negatieve effecten van de inflatie en de hoge energieprijs te dempen’. Tegelijkertijd heeft het kabinet aanvullende maatregelen getroffen, onder andere op het terrein van Voedselhulp, het instellen van een Noodfonds en het afsluitbeleid.
Verruiming voedselhulp
In de brief gaat Schouten specifiek in op de acties die zij heeft uitgezet om de voedselhulp te verruimen. De huidige crisis heeft volgens haar nogmaals duidelijk gemaakt dat de financiële weerbaarheid van velen in Nederland verbetering behoeft. Zij wil daarom gelijktijdig met het uitvoeren van het genoemde pakket noodmaatregelen, ook werken aan structurele verbeteringen op de middel- en lange termijn voor mensen in armoede en met schuldenproblematiek. Kinderarmoede heeft daarbij haar speciale aandacht, zo schrijft ze aan de Kamer. ‘Kinderen en jongeren moeten een eerlijke kans krijgen om mee te doen en een volwaardige toekomst op te bouwen. Dat maakt dat ik het Programma Aanpak geldzorgen, armoede en schulden onverminderd doorzet.’
Door de oplopende prijzen zijn helaas steeds meer mensen genoodzaakt gebruik te maken van voedselhulp. Schouten: ‘Het kabinet streeft ernaar dat mensen voldoende inkomen hebben om voedsel te kopen, onder meer via het uitzonderlijk grote koopkrachtpakket. In aanvulling hierop zijn initiatieven rond voedselhulp waardevol omdat zij mensen, veelal tijdelijk, ondersteunen in deze moeilijke tijden.’ Het kabinet wil op vier manieren de voedselhulp een impuls geven. Dat zijn ondersteuning aan Voedselbanken Nederland, ESF+ budget voor voedselhulp, andere voedselhulpinitiatieven zoals de proef ‘Beter Eten’ en het noodontbijt op school.
Gratis ontbijten op school
Kinderen die zonder ontbijt op school komen moeten volgens de minister snel worden geholpen, vanwege de ongewenste gevolgen voor hun verder ontwikkeling. Daarom heeft zij direct ingezet op noodondersteuning voor de komende wintermaanden, gezien het koopkrachtpakket voor het grootste deel pas in januari 2023 zal ingaan.
Het Jeugdeducatiefonds zal daarom van 1 oktober 2022 tot eind januari 2023, met gezamenlijke financiële ondersteuning van ruim 5 miljoen euro van het ministerie van SZW en OCW, hulp bieden op het gebied van de maaltijden. Ook zal het andere eerste levensbehoeften faciliteren op de 500 meest kwetsbare scholen waar de organisatie al actief is. Zo kan volgens Schouten snel een grote groep kinderen worden bereikt.
De Amsterdamse scholen zijn in ieder geval blij met het besluit van de minister. ‘Het is welkom’. In de hoofdstad komen 50 scholen in aanmerking voor het gratis schoolontbijt. Welke scholen van de mogelijkheid gebruik gaan maken, is nog niet bekend, aangezien ze het pas net hebben vernomen van het ministerie. Ook de uitvoering moet nog vorm krijgen.
Noodfonds
Schouten refereert in haar Kamerbrief eveneens aan het tijdelijke noodfonds waar het kabinet in de Miljoenennota 50 miljoen euro voor heeft gereserveerd. Dit fonds is een initiatief van energieleveranciers, maatschappelijke organisaties en het kabinet en wordt gezamenlijk gevuld. De opzet is om huishoudens te helpen die, ondanks de kabinetsmaatregelen, de komende winter hun energiekosten écht niet kunnen betalen. Het vormt het sluitstuk van alle maatregelen die het kabinet neemt. De komende periode wordt uitgewerkt hoe dit noodfonds kan worden vormgegeven.
Uitvoeringsorganisatie inzetten
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft, eveneens in een brief aan de Kamer, aandacht gevraagd voor de invulling van dit tijdelijke noodfonds. De VNG is blij met de landelijke inkomensondersteuning van het Rijk. Gemeenten kunnen op deze manier vooral stevig inzetten op het bieden van een lokaal effectief vangnet. VNG: ‘Daarom pleiten we ervoor dat het tijdelijk noodfonds van het Rijk een fonds is dat voorliggend is aan de bijzondere bijstand van gemeenten. Het tijdelijk noodfonds moet een landelijk initiatief zijn, dat bedoeld is voor inwoners die tussen wal en schip vallen, zodat gemeenten vooral kunnen inzetten op hulp aan kwetsbare inwoners met lage inkomens.’
Gemeenten kunnen het noodfonds niet zelf uitvoeren, vanwege de enorme druk op de uitvoeringscapaciteit, aldus VNG in haar brief. De organisatie pleit er daarom voor om het landelijke noodfonds uit te laten voeren door een uitvoeringsorganisatie die inzage heeft in de inkomensgegevens van inwoners, zodat het gericht ingezet kan worden. ‘Daarbij kunnen wij een goede partner zijn vanuit vroegsignalering en schuldenbeleid.’