Regio – Wethouders erkennen de positieve bijdrage van verschillende vormen van tegenmacht tegenover hun voorstellen en functioneren. Zoals van de gemeenteraad en rekenkamer, maar ook van media en inwoners. Vanwege de onvoorspelbaarheid ervan zijn ze vooral alert op tegenmacht vanuit de samenleving en sociale media.
Dat blijkt uit onderzoek van Avans Hogeschool in opdracht van de Wethoudersvereniging: Tegenmac
Tegenmacht
Tegenmacht speelt in het publieke en politieke debat een steeds grotere rol. De opvatting in het onderzoek is breed: ‘alle onderdelen van bestuur en samenleving die invloed (pogen te) hebben op voorstellen of het handelen van de wethouder, of besluitvorming door het college in de zin dat ze aanpassingen willen, proberen en soms kunnen afdwingen.’ Een open en proactieve houding ten opzichte van alle verschillende vormen van tegenmacht is een van de adviezen aan wethouders.
Centrale vraag in het onderzoek is hoe wethouders omgaan met de verschillende vormen van tegenmacht tegen hun voorstellen en functioneren. Ze waarderen deze blijkt uit het onderzoek, maar maken daarbinnen onderscheid.
‘Tegenspraak houdt ons scherp als wethouder, maar door wie laten we ons tegenspreken en hoe organiseren we dat?’, aldus Marcelle Hendrickx, voorzitter van de Wethoudersvereniging. ‘En waar houdt tegenmacht op en wordt het een onveilige situatie voor een bestuurder?’
Groot goed
Enkele belangrijke conclusies:
- Wethouders zien tegenmacht als een groot goed. Invloed van buitenaf hoort erbij en is gewenst en helpend in het proces van besluitvorming. Wethouders geven aan om die reden tegenmachten actief te betrekken bij hun werk.
- Het lokale krachtenveld rond de wethouder is in beweging. De snelheid van onderlinge interactie intensiveert en de verhouding tussen macht en tegenmacht staat meer in de (digitale) spotlights. Ondanks oplopende druk, blijft de wethouder positief over de rol van en de in de dagelijkse praktijk ervaren tegenmacht.
- Wrijving en frustratie ontstaan daar waar tegenmachten niet respectvol met elkaar omgaan, door op de stoel van een ander te gaan zitten, of zich bovenmatig laten gelden. Bijvoorbeeld een ambtenaar de wethouder toefluistert dat die ‘slechts een voorbijganger is’.
- Als figuren of groepen invloed trachten uit te oefenen via intimidatie of bedreiging is het van belang dat de wethouder steun kan en durft te zoeken. In brede zin is dialoog hierover binnen en buiten de muren van het gemeentehuis helpend. Bij concrete voorvallen is het zaak dat er interne afspraken zijn gemaakt over waar de wethouder terecht kan.
- De burgemeester bewaakt vanuit een meer neutrale rol doorgaans de balans tussen enkele tegenmachten en kan in de bres springen wanneer een belang ondergesneeuwd dreigt te raken. Wethouders ervaren de burgemeester doorgaans dan ook als steun.
Samenwerking
In samenwerking is tegenmacht het meest effectief. De gemeenteraad heeft daarbij een belangrijke scharnierfunctie. Individueel hebben vormen van tegenmacht als media en burgergroepen minder slagkracht ten opzichte van de wethouder. In samenwerking, zeker samen met de gemeenteraad, kunnen ze veel effectiever opereren en voorstellen van de wethouder veranderen.