Regio – Als de maatregelen om opvangplekken voor asielzoekers te realiseren succesvol worden uitgevoerd, verwacht Asielstaatssecretaris Van der Burg per 1 juli dit jaar 19.000 extra plekken. De vraag is nog wel in hoeverre de status van derdelanders uit Oekraïne, die per 4 maart verandert, invloed heeft op de asielcrisis en het aantal benodigde plekken.
Dat schrijft Van der Burg in een brief aan de Tweede Kamer. Hij geeft daarin een update over de aanpak van de asielcrisis. In november werd duidelijk dat op 1 januari 2024 75.000 opvangplekken voor asielzoekers nodig zijn. Dat komt volgens de staatssecretaris onder meer door de overgang van zogeheten derdelanders uit Oekraïne naar de opvang van het COA, maar ook door de afbouw van crisisnoodopvang en het verblijf van vergunninghouders die niet tijdig uitstromen naar een woning.
Maatregelen
Om de benodigde opvangplekken te realiseren zijn samen met het Centraal Orgaan Asielzoekers, Veiligheidsregio’s en gemeenten maatregelen ingezet. Zoals het openen van nieuwe opvanglocaties en het voorkomen van geplande sluitingen. Maar ook door ‘relatief nieuwe maatregelen’, bijvoorbeeld opvang door maatschappelijke organisaties en kerken via onder meer het initiatief de Thuisgevers en de inzet van ‘atypische opvanglocaties’ als cruiseschepen en een verpleegcentrum. Daarmee verwacht de staatssecretaris per 1 juli 2023 19.000 extra plekken.
Derdelanders uit Oekraïne
Een heikel punt is de opvang van derdelanders uit Oekraïne. Dat zijn vluchtelingen uit dat land zonder Oekraïense nationaliteit. Over een dikke maand wijzigt hun status en vallen ze niet meer onder de opvangregeling voor Oekraïense vluchtelingen. De VNG vraagt met spoed om een plan van aanpak vanuit het Rijk. Sinds de zomer dringt de VNG stelselmatig aan op een plan voor deze vluchtelingen ná 4 maart 2023.
‘Deze datum nadert inmiddels met rasse schreden. Om te voorkomen dat de crisis in de asielopvang verergert, dreigt deze doelgroep in de gemeentelijke opvang Oekraïne te moeten blijven. Voor gemeenten is dat haast niet uitvoerbaar,’ schijft de VNG in een brief aan Van der Burg. ‘Omdat er geen concreet plan is hebben gemeenten geen voorbereidingen kunnen treffen, verkeert de doelgroep in onzekerheid en is er een zeer groot risico dat dit behoorlijke impact heeft op de asielopvang in Nederland en specifiek op het COA.’
Aanvullende maatregelen
De staatssecretaris geeft in zijn update alleen aan dat ‘gelet op de statuswijziging van derdelanders uit Oekraïne en de afhankelijkheid van crisisnoodopvang’ gewerkt wordt aan aanvullende maatregelen. ‘De inzet en hulp van Veiligheidsregio´s, gemeenten en vele andere partijen is daarbij onmisbaar. Alles is erop gericht om aan het Veiligheidsberaad en aan de landelijke en provinciale regietafels te komen tot maatregelen die tijdig doorgevoerd kunnen worden.’
Uit de crisis
Van der Burg schrijft verder dat de bestuurlijke afspraken om uit de asielcrisis te komen hun vruchten beginnen af te werpen. ‘Terugkijkend op de afgelopen maanden is het nodige bereikt. Door de inzet van een pakket aan maatregelen is het gelukt om de acute noodsituatie aan te pakken. Ook op het terrein van de huisvesting van vergunninghouders zijn enorme inspanningen verricht.’ Hij wijst op de samenwerking binnen het kabinet, in het bijzonder voor het gebruik van flexwoningen bij opvanglocaties. ‘De bedoeling is om hiermee gefaseerd een structurele oplossing te bereiken.’
Asielwet
Verder noemt Van der Burg ook dat het wetsvoorstel Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen, ook wel Asiel- of spreidingswet genoemd, tot stand is gekomen. Dat had nogal wat voeten in de aarde, maar de Asielwet ging afgelopen november in consultatie. Half december is het voorstel ingediend voor advies bij de Raad van State, waar het nu nog in behandeling is.
Het is nog niet duidelijk wanneer de wet in werking treedt, de staatssecretaris doet er in zijn brief ook geen uitspraken over. Het streven van 1 februari 2023 is in ieder geval niet gehaald.