Regio – Gemeenten zijn al volop bezig met de voorbereidingen van de gecombineerde verkiezingen voor Provinciale Staten en waterschappen in maart. Er zijn een paar belangrijke wijzigingen ten opzichte van de vorige verkiezingen. Zoals een nieuwe procedure om de verkiezingsuitslag vast te stellen en gemeenten krijgen geld om de toegankelijkheid van de verkiezingen nog verder te verbeteren.
Minister van Binnenlandse Zaken Bruins Slot stuurde de colleges van B&W onlangs de circulaire met informatie over de provinciale staten- en waterschapsverkiezingen in maart 2023. En in een brief informeerde ze de Tweede Kamer over een aantal zaken rond verkiezingen, met een paar belangrijke aandachtspunten.
Nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen
Per 1 januari is de wet Nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen ingegaan. Een van de veranderingen is dat het college van B&W in elke gemeente een gemeentelijk stembureau (GSB) instelt. Hier wordt de verkiezingsuitslag op gemeenteniveau vastgesteld. Daarna komen alle processen-verbaal op de gemeentelijke website.
Gemeenten ontvangen jaarlijks ruim 3 miljoen euro extra voor de uitvoering. De wet verkleint de kans dat er een hertelling moet komen of dat een verkiezingsuitslag niet klopt. Deze infographic laat de veranderingen in de procedure van het vaststellen van verkiezingsuitslagen overzichtelijk zien.
Toegankelijkheid
Om de toegankelijkheid van verkiezingen nog verder te verbeteren, besloot het kabinet bij de Najaarsnota dat gemeenten daarvoor eenmalig in totaal 2,7 miljoen euro krijgen. ‘Het is de inzet van mij, gemeenten en belangenorganisaties dat elke verkiezing toegankelijk is,’ aldus minister van Binnenlandse Zaken Bruins Slot. ‘Met deze bijdrage ondersteunen we het werk dat gemeenten daarin doen dan ook met een financiële impuls.’
Het bedrag wordt naar het aantal inwoners verdeeld. Gemeenten mogen zelf bepalen hoe ze het inzetten om de toegankelijkheid voor personen met een beperking te verbeteren. Bijvoorbeeld om een stemlokaal rolstoeltoegankelijk te maken, of voor de aanschaf van een stemmal. In de toolkit verkiezingen staat alle informatie over toegankelijkheid en communicatiemiddelen om te verspreiden richting kiezers in de gemeente.
Coronamaatregelen
Op dit moment is er volgens Bruins Slot geen noodzaak om bij de aankomende verkiezingen coronamaatregelen te nemen. Wel adviseert het ministerie van BZK gemeenten om preventief kuchschermen in de stemlokalen in te zetten. Die hebben gemeenten al door het gebruik bij eerdere verkiezingen.
En BZK vraagt om een of meerdere stemlokalen in de gemeente zo ruim in te richten dat kiezers die dat willen afstand kunnen houden. Daar kunnen ze dan hun stem uitbrengen zoals bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022. Gemeenten bepalen zelf hoeveel stemlokalen op die manier worden ingericht. Het is toegestaan voor kiezers, stembureauleden en tellers om gebruik te maken van persoonlijke beschermingsmiddelen zoals een mondkapje.
Tijdelijke experimentenwet assistentie bij het stemmen
In 2021 werd aangekondigd dat in tien tot vijftien gemeenten een experiment zou starten om kiezers met een verstandelijke beperking te assisteren bij het stemmen. De Kiesraad wil het experiment het liefst uitbreiden naar alle gemeenten, en dat het sneller wordt afgerond dan de beoogde vijf jaar.
Maar de wet die dat regelt is nog niet in werking bij de komende verkiezingen. Het wetsvoorstel is in consultatie gegaan, maar volgens de minister levert uitbreiding van hulp in het stemhokje nog te veel dilemma’s op. Na gesprekken met belangenorganisaties ‘weegt ze nu af of het voorstel moet worden aangepast voor het naar de Raad van State voor advies gaat’.